De subsidie (is) voorbij.

Zo tot grofweg 2009 is de subsidie-stroom in Nederland alleen maar toegenomen. Dit werd voor de gemeente mede gevoed door het trap op trap af systeem. Ofwel stijgen de Rijksuitgaven dan krijgen de gemeenten meer geld en geeft het Rijk minder uit dan krijgen de gemeenten minder gestort in de gemeentekas. Dit systeem kwam tot stilstand toen Wouter Bos met veel geld de banken sector in 2008 moest redden van de ondergang.

Door de financiële crisis en de daarop gevolgde recessies is het steeds lastiger voor overheden om aan die subsidie vraag te voldoen. Immers de uitkering van het rijk wordt minder, terwijl de kosten voor de gemeenten alleen maar toenemen door onder andere de gestegen bijstandsuitkeringen. Daarnaast lopen de inkomsten uit leges en belastinginkomsten ook al een paar jaar terug.

Als reactie daarop hebben gemeenten de laatste jaren eerst gesneden in de ambtelijke organisatie en hebben ze kerntakendiscussies gevoerd. Natuurlijk zijn ook subsidies verlaagd. Er zijn echter maar een paar gemeenten die echt keuzes hebben durven maken en complete subsidies hebben geschrapt.

We kunnen echter verwachten dat er nog meer bezuinigd dient te worden. Het te kort op de (Rijks) begroting loopt op en Europa verwacht dat we adequate maatregelen nemen. Dat is overigens zeer terecht. Als we van de Grieken hervormingen verwachten dan dienen we zelf ook de boel op orde te hebben.

De tijd van pappen en nathouden is dus echt voorbij. Eeuwig de OZB belasting verhogen is ook geen optie. Wat dan wel? Ik denk dat gezien alle maatregelen die reeds genomen zijn er nog maar 1 optie is. Radicaal stoppen met alle subsidies. Ofwel het tijdperk van de subsidie is voorbij.

Er is echter nog een reden om met subsidies te stoppen. De maatschappij is sinds de ontzuiling drastisch veranderd. De maatschappij is individualistischer geworden. Het linkse kamp zal dit wijten aan het Neo Liberalisme. Ik ben van mening dat het anders om is. De maatschappij is veranderd en daar past een liberale denkwijze goed bij.
Hoe leg je dan nog uit aan die individuele burger waarom een deel van zijn inkomen via de belastingen op gaat aan projecten waar hij geen betrokkenheid bij voelt. Ik zeg daar overigens niet mee dat die projecten niet goed zijn. Het gaat om de betrokkenheid.
Want ook individuele burgers kunnen betrokkenheid tonen bij projecten die hen wel aan het hart gaan. Een mooi voorbeeld is de actie van 3fm met het glazenhuis. In 2009 was de opbrengst 7,1 mln (incl 3 mln van het Rijk) in 2011 was dat 8,6 mln zonder overheidsbijdrage. Kortom bij een goed format en betrokkenheid van de burger kun je heel wat geld bijeen verzamelen. En dat in crisistijd!
Een ander mooi voorbeeld is het Wereld Natuurfonds (WNF). Deze organisatie weet nog steeds voldoende financiële middelen te genereren daar waar andere op natuur gerichte organisaties er op achteruitgaan. Dit heeft naar het schijnt te maken met hun “Rangers” programma. Ze betrekken kinderen al op jonge leeftijd bij het werk van het WNF en maken ze betrokken.

Het gaat dus uiteindelijk om het vermogen, betrokkenheid te organiseren. Kortom we moeten de subsidie voorbij. Dat vergt natuurlijk een gigantische omschakeling in denken van instellingen, overheid en burgers.

Subsidies kun je grofweg verdelen in drie thema's; het sociale domein, het economische domein en het natuur- en landschapsdomein. Natuurlijk heb je ook gevallen die er tussen in zitten. Cultuur heeft namelijk zowel een economische als een sociale component.

Bij elk domein kun je betrokkenheid organiseren en daarmee ook financiering. Per domein zoek je dus je sponsoren.

Even een voorbeeld per domein. Welzijnswerk is een zwaar gesubsidieerde bezigheid. Het doel is niks mis mee. Juist door aan de voorkant op tijd er bij te zijn, kan aan de achterkant veel bespaard worden. Vraag is of dat altijd door een professionele en dus dure instelling moeten worden gedaan. Is het niet beter om buurtbewoners te activeren middels vrijwilligerswerk. Die vrijwilligers kennen de buurt en zijn bij uitstek geschikt om financiering te zoeken voor de projecten waar ze zelf betrokkenheid bij voelen.
In het economische domein, zou het wellicht iets eenvoudiger kunnen zijn. Waarom heffen we toeristenbelasting bij een klein deel van de ondernemers terwijl een groot aantal ondernemers in de vrijetijdssector de revenuen geniet. We zetten als gemeente beleidsmedewerkers in en geven subsidie op tal van projecten. Waarom maken de ondernemers niet zelf het beleid? Zij hebben tenslotte het meest contact met de klant en weten hoe de markt zich ontwikkeld.
Dan het natuur- en landschapsdomein. Waarom draagt de overheid zo fors bij aan de aanleg én het onderhouden van natuur en landschapselementen. Het zou de burgers toch zelf een lief ding moeten zijn dat ze in een mooie en gezonde leefomgeving wonen en recreëren. We willen allemaal koeien in de wei. Maar bij de supermarkt 5 cent meer betalen voor melk van weidegang koeien is er niet bij. 5 cent extra voor de boer kan echter wel betekenen dat die boer het onderhoud van dat landschap er bij kan doen. Of misschien kan de zuivelfabriek een deel van de meer opbrengst onderbrengen bij een privaat landschapsfonds. Overigens draagt een mooie woonomgeving ook bij aan de waarde ontwikkeling van de eigen woning.

Niet alle oplossingen liggen direct voor de hand. Daar zullen we de komende tijd veel tijd en aandacht aan moeten besteden. Moeten subsidies helemaal verbannen worden? Ik denk dat er nog wel wat subsidies overeind zullen blijven. Het lijkt mij echter verstandig om alleen nog zaken te subsidiëren als daarmee voor de toekomst zaken duurzaam geregeld worden. De start-up subsidie zeg maar. Eenmalig en het liefst door middel van een revolving fund. Bij zo'n fonds vloeien naar verloop van tijd weer bedragen terug die dan weer ingezet kunnen worden voor nieuwe projecten.

Het afschaffen van subsidie kan eigenlijk op twee manieren. Een “Big Bang” of een meer evolutionair traject. Bij die laatste variant geef je organisaties wat tijd. Ik vrees echter dat ze dan geen echte keuzes durven maken. Nee, laten we maar eens voor de “Big Bang” gaan. Gewoon alles in één keer afschaffen. Onder druk wordt tenslotte alles vloeibaar.